ഇ​​​​​ന്ത്യ​​​​​ക്കെ​​​​​തി​​​​​രേ ഭീ​​​​​ക​​​​​ര​​​​​രെ വ​​​​​ള​​​​​ർ​​​​​ത്തി​​​​​യാ​​​​​ലു​​​​​ണ്ടാ​​​​​കു​​​​​ന്ന ഫ​​​​​ലം ‘ഓ​​​​​പ്പ​​​​​റേ​​​​​ഷ​​​​​ൻ സി​​​​​ന്ദൂ​​​​​റി’ലൂ​​​​​ടെ പാ​​​​​ക്കി​​​​​സ്ഥാ​​​​​ൻ അ​​​​​റി​​​​​ഞ്ഞു. പാ​​​​​ക്കി​​​​​സ്ഥാ​​​​​നെ ഇ​​​​​ക്കാ​​​​​ര്യ​​​​​ത്തി​​​​​ൽ സ​​​​​ഹാ​​​​​യി​​​​​ക്കു​​​​​ന്ന​​​​​വ​​​​​ർ​​​​​ക്കെ​​​​​തി​​​​​രേ​​യും രാ​​​​​ജ്യം ഒ​​​​​റ്റ​​​​​ക്കെ​​​​​ട്ടാ​​​​​ണെ​​​​​ന്ന സ​​​​​ന്ദേ​​​​​ശ​​​​​മാ​​​​​ണ് ഇ​​​​​ന്ത്യ ന​​​​​ൽ​​​​​കു​​​​​ന്ന​​​​​ത്.

പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നും തു​ർ​ക്കി​യും പ​ണ്ടു​മു​ത​ലേ ഭാ​യി-​ഭാ​യി​യാ​ണ്. ക​ഴി​ഞ്ഞ ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ലു​ണ്ടാ​യ ഇ​ന്ത്യ-​പാ​ക് സം​ഘ​ർ​ഷം ഇ​ക്കാ​ര്യം വീ​ണ്ടും ഉ​റ​പ്പി​ച്ചു. ഇ​ന്ത്യ പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നെ പാ​ഠം പ​ഠി​പ്പി​ച്ച ദി​വ​സ​ങ്ങ​ളി​ൽ തു​ർ​ക്കി പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നെ പ​ല​വി​ധ​ത്തി​ലും സ​ഹാ​യി​ച്ച​തി​ന്‍റെ തെ​ളി​വു​ക​ൾ പു​റ​ത്തു​വ​ന്നി​ട്ടു​ണ്ട്. പാ​ക് ഭീ​ക​ര​ർ കാ​ഷ്മീ​രി​ലെ പ​ഹ​ൽ​ഗാ​മി​ൽ ന​ട​ത്തി​യ കൂ​ട്ട​ക്കു​രു​തി​ക്കെ​തി​രേ ഇ​ന്ത്യ ന​ട​ത്തി​യ ‘ഓ​പ്പ​റേ​ഷ​ൻ സി​ന്ദൂ​റി’​ൽ ര​ണ്ടു തു​ർ​ക്കി സൈ​നി​ക​ർ കൊ​ല്ല​പ്പെ​ടു​ക​യും ചെ​യ്തു.

പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നെ സ​ഹാ​യി​ച്ച തു​ർ​ക്കി​ക്കും അ​സ​ർ​ബൈ​ജാ​നും തി​രി​ച്ച​ടി ഉ​ട​ൻ​ത​ന്നെ കി​ട്ടു​ക​യും ചെ​യ്തു. ഔ​ദ്യോ​ഗി​ക​മാ​യ​ല്ല, തി​ക​ച്ചും ജ​ന​കീ​യ​മെ​ന്നു പ​റ​യാ​വു​ന്ന തി​രി​ച്ച​ടി. പ​ഴ​ങ്ങ​ൾ മു​ത​ൽ ടൂ​റി​സം വ​രെ​യു​ള്ള മേ​ഖ​ല​ക​ളി​ൽ വ്യാ​പാ​രി​ക​ളും ട്രാ​വ​ൽ ഏ​ജ​ൻ​സി​ക​ളും ബ​ഹി​ഷ്ക​ര​ണം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ചു. ഡ​ൽ​ഹി​യി​ലെ​യും പൂ​ന​യി​ലെ​യും വ്യാ​പാ​രി​ക​ൾ തു​ർ​ക്കി ആ​പ്പി​ൾ ഇ​നി വേ​ണ്ടെ​ന്ന നി​ല​പാ​ടെ​ടു​ത്തു.

1200 മു​ത​ൽ 1400 കോ​ടി രൂ​പ​യ്ക്കു​വ​രെ​യു​ള്ള തു​ർ​ക്കി ആ​പ്പി​ളു​ക​ളാ​ണ് ഇ​ന്ത്യ ഇ​റ​ക്കു​മ​തി ചെ​യ്തി​രു​ന്ന​ത്. തു​ർ​ക്കി​യി​ലേ​ക്കും അ​സ​ർ​ബൈ​ജാ​നി​ലേ​ക്കു​മു​ള്ള വി​നോ​ദ​യാ​ത്ര​ക​ൾ ഇ​ന്ത്യ​ക്കാ​ർ വ​ൻ​തോ​തി​ൽ റ​ദ്ദാ​ക്കു​ക​യാ​ണ്. റ​ദ്ദാ​ക്കു​ന്ന​വ​രു​ടെ എ​ണ്ണ​ത്തി​ൽ 250 ശ​ത​മാ​ന​ത്തി​ലേ​റെ​യാ​ണ് വ​ർ​ധ​ന. തു​ർ​ക്കി​യു​ടെ​യും അ​സ​ർ​ബൈ​ജാ​ന്‍റെ​യും സ​ന്പ​ദ്‌​വ്യ​വ​സ്ഥ​യ്ക്ക് 4,000 കോ​ടി​യി​ല​ധി​കം രൂ​പ​യാ​ണ് ഇ​ന്ത്യ​ൻ വി​നോ​ദ​സ​ഞ്ചാ​രി​ക​ളു​ടെ സം​ഭാ​വ​ന​യെ​ന്നോ​ർ​ക്ക​ണം.

ഇ​ന്ത്യ​ക്കെ​തി​രേ ആ​ക്ര​മ​ണം വേ​ണ്ടി​വ​ന്നാ​ൽ സ​ഹാ​യി​ക്കാ​നാ​യി ‘ഓ​പ്പ​റേ​ഷ​ൻ സി​ന്ദൂ​റി’​നു മു​ന്പേ​ത​ന്നെ തു​ർ​ക്കി വ്യോ​മ​സേ​ന​യു​ടെ സി-130 ​വി​മാ​ന​വും തു​ർ​ക്കി​യു​ടെ യു​ദ്ധ​ക്ക​പ്പ​ലും പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നി​ലെ​ത്തി​യ​താ​യി അ​ന്താ​രാ​ഷ്‌​ട്ര മാ​ധ്യ​മ​ങ്ങ​ൾ റി​പ്പോ​ർ​ട്ട് ചെ​യ്തി​രു​ന്നു. പാ​ക്കി​സ്ഥാ​ൻ സൈ​ന്യ​ത്തി​ന് തു​ർ​ക്കി വി​ദ​ഗ്ധ​പ​രി​ശീ​ല​ന​വും ന​ൽ​കി. ഡ്രോ​ണു​ക​ളു​ടെ ആ​ക്ര​മ​ണ​കൃ​ത്യ​ത ഉ​റ​പ്പാ​ക്കാ​ൻ വി​ദ​ഗ്ധ​രാ​യ ഓ​പ്പ​റേ​റ്റ​ർ​മാ​രെ​യും തു​ർ​ക്കി പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നി​ലേ​ക്ക​യ​ച്ചു.

ഇ​ന്ത്യ​യെ ആ​ക്ര​മി​ക്കാ​നാ​യി തു​ർ​ക്കി​യു​ടെ 350ല​ധി​കം ഡ്രോ​ണു​ക​ൾ പാ​ക്കി​സ്ഥാ​ൻ ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ച​താ​യി ഇ​ന്ത്യ​ൻ സൈ​ന്യം ചൂ​ണ്ടി​ക്കാ​ട്ടി. ആ​ളി​ല്ലാ യു​ദ്ധ​വി​മാ​ന​മാ​യ ‘ബെ​യ്‌​ര​ക്ത​ർ ടി​ബി2’ (യു​സി​എ​വി), വൈ​ഐ​എ​ച്ച്എ ഡ്രോ​ണു​ക​ൾ എ​ന്നി​വ​യാ​ണ് പാ​ക്കി​സ്ഥാ​ൻ ഇ​ന്ത്യ​ക്കെ​തി​രേ ഉ​പ​യോ​ഗി​ച്ച​തെ​ന്നാ​ണ് വി​വ​രം. പാ​ക്കി​സ്ഥാ​ൻ ആ​ക്ര​മ​ണ​ത്തി​നു​പ​യോ​ഗി​ച്ച ഡ്രോ​ണു​ക​ളു​ടെ അ​വ​ശി​ഷ്‌​ട​ങ്ങ​ളു​ടെ ഫോ​റ​ൻ​സി​ക് അ​ന്വേ​ഷ​ണ​വും തു​ർ​ക്കി അ​സി​സ്ഗാ​ർ​ഡ് സോ​ങ്ക​ർ ഡ്രോ​ണു​ക​ളി​ലേ​ക്കാ​ണ് വി​ര​ൽ​ചൂ​ണ്ടു​ന്ന​ത്.

തു​ർ​ക്കി​ക്കും പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നു​മി​ട​യി​ൽ ഗാ​ഢ​ബ​ന്ധം ഉ​ട​ലെ​ടു​ത്ത​തി​ന് ച​രി​ത്ര​പ​ര​വും പ്ര​ത്യ​യ​ശാ​സ്ത്ര​പ​ര​വു​മാ​യ കാ​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​ണ്ട്. ഇ​രു​രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളും പ​ങ്കി​ടു​ന്ന ഇ​സ്‌​ലാ​മി​ക സ്വ​ത്വ​മാ​ണ് ബ​ന്ധ​ത്തി​ന്‍റെ ച​രി​ത്ര​പ​ര​മാ​യ അ​ടി​ത്ത​റ. 1964ലും 1971​ലും സൈ​പ്ര​സു​മാ​യു​ണ്ടാ​യ സം​ഘ​ർ​ഷ​ങ്ങ​ളി​ൽ പാ​ക്കി​സ്ഥാ​ൻ തു​ർ​ക്കി​യെ പി​ന്തു​ണ​ച്ചി​രു​ന്നു. പി​ന്നീ​ട് റ​ജ​ബ് ത്വ​യ്യി​ബ് എ​ർ​ദോ​ഗ​ന്‍റെ ഉ​യ​ർ​ച്ച​യും അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തി​ന്‍റെ രാ​ഷ്‌​ട്രീ​യ ഇ​സ്‌​ലാ​മി​സ​വും 2000നു ​ശേ​ഷം പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നു​മാ​യു​ള്ള പ്ര​ത്യ​യ​ശാ​സ്ത്ര​പ​ര​മാ​യ ഇ​ഴ​യ​ടു​പ്പം കൂ​ട്ടി. 2003 മു​ത​ൽ എ​ർ​ദോ​ഗ​ൻ കു​റ​ഞ്ഞ​തു പ​ത്തു​ത​വ​ണ​യെ​ങ്കി​ലും പാ​ക്കി​സ്ഥാ​ൻ സ​ന്ദ​ർ​ശി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ട്.

മു​സ്‌​ലിം​ലോ​ക​ത്തെ ആ​ധി​പ​ത്യ​ത്തി​നു​വേ​ണ്ടി​യു​ള്ള പി​ന്നാ​ന്പു​റ ക​ളി​ക​ളും ബ​ന്ധ​ത്തി​ന് ആ​ക്കം​കൂ​ട്ടി. ഗ​ൾ​ഫ് ശ​ക്തി​ക​ൾ​ക്കെ​തി​രാ​യ ത​ന്ത്ര​പ​ര​മാ​യ സ​ന്തു​ലി​താ​വ​സ്ഥ നി​ല​നി​ർ​ത്താ​ൻ ഖ​ത്ത​റു​മാ​യി ചേ​ർ​ന്നാ​ണ് തു​ർ​ക്കി​യു​ടെ ക​ളി. സൗ​ദി അ​റേ​ബ്യ​യും യു​എ​ഇ​യു​മാ​ണ് മ​റു​വ​ശ​ത്ത്. ഇ​ക്കാ​ര്യ​ത്തി​ൽ തു​ർ​ക്കി​യെ ശ​ക്ത​മാ​യി പി​ന്താ​ങ്ങു​ന്ന ഗ​ൾ​ഫി​ത​ര രാ​ജ്യ​ങ്ങ​ളാ​ണ് പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നും മ​ലേ​ഷ്യ​യും.

മ​റു​വ​ശ​ത്ത് പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നും തു​ർ​ക്കി​യെ ആ​വ​ശ്യ​മു​ണ്ട്. കാ​ഷ്മീ​ർ സം​ബ​ന്ധി​ച്ച പാ​ക്കി​സ്ഥാ​ൻ നി​ല​പാ​ടി​നെ തു​ർ​ക്കി എ​ക്കാ​ല​വും പി​ന്തു​ണ​ച്ചി​രു​ന്നു. ക​ഴി​ഞ്ഞ ഫെ​ബ്രു​വ​രി​യി​ലും എ​ർ​ദോ​ഗ​ൻ ‘കാ​ഷ്മീ​രി സ​ഹോ​ദ​ര​ൻ​മാ​ർ’​ക്ക് ഐ​ക്യ​ദാ​ർ​ഢ്യം പ്ര​ഖ്യാ​പി​ച്ച​താ​ണ്. ഇ​തി​ൽ ഇ​ന്ത്യ ന​യ​ത​ന്ത്ര​പ​ര​മാ​യി പ്ര​തി​ഷേ​ധി​ക്കു​ക​യും ചെ​യ്തു. പ്ര​തി​സ​ന്ധി ഘ​ട്ട​ങ്ങ​ളി​ലെ​ല്ലാം പ്ര​ധാ​ന രാ​ജ്യാ​ന്ത​ര തു​ണ​ക്കാ​രാ​യി പാ​ക്കി​സ്ഥാ​ൻ അം​ഗീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​ത് തു​ർ​ക്കി​യെ​യും അ​സ​ർ​ബൈ​ജാ​നെ​യു​മാ​ണ്.

2020 മു​ത​ൽ ചൈ​ന ക​ഴി​ഞ്ഞാ​ൽ, തു​ർ​ക്കി​യാ​ണ് പാ​ക്കി​സ്ഥാ​ന്‍റെ ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ ആ​യു​ധ​വി​ത​ര​ണ​ക്കാ​ർ. പാ​ക്കി​സ്ഥാ​ന്‍റെ നാ​വി​ക​ശേ​ഷി ന​വീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​ലും തു​ർ​ക്കി നി​ർ​ണാ​യ​ക പ​ങ്ക് വ​ഹി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. ഇ​ന്ത്യ-​തു​ർ​ക്കി ബ​ന്ധ​ത്തി​ൽ വി​ള്ള​ലു​ണ്ടാ​കാ​നു​ള്ള ഏ​റ്റ​വും വ​ലി​യ കാ​ര​ണം കാ​ഷ്മീ​ർ വി​ഷ​യ​ത്തി​ൽ പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നു​ള്ള പി​ന്തു​ണ ത​ന്നെ​യാ​ണ്.

2013ൽ ​അ​ന്ന​ത്തെ വി​ദേ​ശ​കാ​ര്യ​മ​ന്ത്രി സ​ൽ​മാ​ൻ ഖു​ർ​ഷി​ദ് ഈ ​വി​ഷ​യ​ത്തി​ൽ തു​ർ​ക്കി​യെ നി​ശി​ത​മാ​യി വി​മ​ർ​ശി​ച്ചി​രു​ന്നു. ‘ഇ​ന്ത്യ​യു​ടെ ചെ​ല​വി​ൽ സു​ഹൃ​ത്തു​ക്ക​ളെ ഉ​ണ്ടാ​ക്കാ​ൻ നോ​ക്ക​ണ്ട’ എ​ന്ന് അ​ദ്ദേ​ഹം അ​സ​ന്ദി​ഗ്ധ​മാ​യി പ​റ​ഞ്ഞു. 2023ൽ ​വ​ലി​യൊ​രു ഭൂ​ക​ന്പ​ത്തി​ൽ തു​ർ​ക്കി​ക്കു വ​ൻ​നാ​ശം നേ​രി​ട്ട​പ്പോ​ൾ മ​നു​ഷ്യ​ത്വ​പ​ര​മാ​യ സ​ഹാ​യം ഇ​ന്ത്യ ന​ല്കി​യി​രു​ന്നു. കേ​ര​ള​വും തു​ർ​ക്കി​യെ സ​ഹാ​യി​ച്ചു. എ​ന്നാ​ൽ ഇ​തൊ​ന്നും ഇ​ന്ത്യ​ക്കെ​തി​രാ​യ നി​ല​പാ​ടി​ൽ മാ​റ്റം വ​രു​ത്താ​ൻ അ​വ​രെ പ്രേ​രി​പ്പി​ച്ചി​ല്ല.

അ​തേ​സ​മ​യം, തു​ർ​ക്കി- പാ​ക്കി​സ്ഥാ​ൻ സൗ​ഹൃ​ദം വ​ള​രു​ന്ന​തു​ക​ണ്ട് വെ​റു​തെ​യി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നി​ല്ല ഇ​ന്ത്യ. കി​ഴ​ക്ക​ൻ യൂ​റോ​പ്പി​ൽ സൈ​പ്ര​സി​നും ഗ്രീ​സി​നും പി​ന്തു​ണ ന​ല്കി. പ​ക​രം കാ​ഷ്മീ​ർ വി​ഷ​യ​ത്തി​ൽ ഗ്രീ​സ് ഇ​ന്ത്യ​യെ പി​ന്തു​ണ​യ്ക്കു​ന്നു. അ​ർ​മേ​നി​യ​യു​മാ​യു​ള്ള സൈ​നി​ക​സ​ഖ്യം​വ​ഴി പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നും തു​ർ​ക്കി​യും പി​ന്തു​ണ​യ്ക്കു​ന്ന അ​സ​ർ​ബൈ​ജാ​നെ​യാ​ണ് ഇ​ന്ത്യ ല​ക്ഷ്യ​മി​ടു​ന്ന​ത്.

ആ​ഗോ​ള​ത​ല​ത്തി​ലും ത​ന്ത്ര​പ​ര​മാ​യ സ​ഹ​ക​ര​ണ​ത്തി​ൽ ഇ​ന്ത്യ​ക്ക​നു​കൂ​ല​മാ​യ ഘ​ട​ക​ങ്ങ​ൾ ഉ​രു​ത്തി​രി​ഞ്ഞി​ട്ടു​ണ്ട്. യു​എ​സ് വി​ദേ​ശ​ന​യ​ത്തി​ൽ പാ​ക്കി​സ്ഥാ​ൻ കൂ​ടു​ത​ൽ ഒ​റ്റ​പ്പെ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണ്. 2023ൽ ​നി​ല​വി​ൽ വ​ന്ന ഐ​എം​ഇ​സി (ഇ​ന്ത്യ​മി​ഡി​ൽ ഈ​സ്റ്റ്-​യൂ​റോ​പ്പ് സാ​മ്പ​ത്തി​ക ഇ​ട​നാ​ഴി)​ഏ​ഷ്യ​ക്കും യൂ​റോ​പ്പി​നും ഇ​ട​യി​ലു​ള്ള പാ​ല​മെ​ന്ന നി​ല​യി​ൽ അ​ങ്കാ​റ​യു​ടെ ച​രി​ത്ര​പ​ര​മാ​യ പ​ങ്ക് ദു​ർ​ബ​ല​പ്പെ​ടു​ത്തു​ന്ന​താ​ണ്.

ഇ​തു തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ തു​ർ​ക്കി ഈ ​സാ​ന്പ​ത്തി​ക ഇ​ട​നാ​ഴി​യെ എ​തി​ർ​ക്കു​ന്നു. ഇ​ന്ത്യ​ക്കെ​തി​രേ ഭീ​ക​ര​രെ വ​ള​ർ​ത്തി​യാ​ലു​ണ്ടാ​കു​ന്ന ഫ​ലം ‘ഓ​പ്പ​റേ​ഷ​ൻ സി​ന്ദൂ​റി’​ലൂ​ടെ പാ​ക്കി​സ്ഥാ​ൻ അ​റി​ഞ്ഞു. പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നെ ഇ​ക്കാ​ര്യ​ത്തി​ൽ സ​ഹാ​യി​ക്കു​ന്ന​വ​ർ​ക്കെ​തി​രേ​യും രാ​ജ്യം ഒ​റ്റ​ക്കെ​ട്ടാ​ണെ​ന്ന സ​ന്ദേ​ശ​മാ​ണ് വ്യാ​പാ​ര​ക്ക​രാ​റു​ക​ളി​ൽ​നി​ന്നും വി​നോ​ദ​സ​ഞ്ചാ​ര​ത്തി​ൽ​നി​ന്നും വി​ട്ടു​നി​ൽ​ക്കു​ന്ന​തി​ലൂ​ടെ ഇ​ന്ത്യ ന​ൽ​കു​ന്ന​ത്.

ജ​ന​ത​യു​ടെ പൂ​ർ​ണ​പി​ന്തു​ണ​യു​ണ്ടാ​കു​ന്പോ​ൾ സ​ർ​ക്കാ​രെ​ടു​ക്കു​ന്ന ഏ​തു ന​ട​പ​ടി​യും ഇ​ര​ട്ടി​ശ​ക്തി​യോ​ടെ ല​ക്ഷ്യ​ത്തി​ലെ​ത്തു​മെ​ന്ന് പാ​ക്കി​സ്ഥാ​നും സ​ഹാ​യി​ക​ളും തി​രി​ച്ച​റി​ഞ്ഞാ​ൽ അ​വ​ർ​ക്കു ന​ന്ന്.